Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
Δύο αρχαιότητες αποσύρθηκαν την τελευταία στιγμή από τις δημοπρασίες των οίκων Κρίστις και Μπόναμς (χθες και σήμερα) μετά την τεκμηρίωση που δημοσίευσαν οι «Τάιμς του Λονδίνου» ότι τα αντικείμενα αυτά προέρχονται από τα.... κατασχεθέντα αρχεία (πολαρόιντ) Τζιάκομο Μέντισι και Τζαφράνκο Μπεκίνα.
(εικόνα: Οινοχόη 2ου-1ου αι. π.Χ. και μία πυξίδα 3ου αι. π.Χ.)
Πρόκειται για μια οινοχόη 2ου-1ου αι. π.Χ. και μία πυξίδα 3ου αι. π.Χ., αντικείμενα που ταύτισε με τα κατασχεθέντα αρχεία των δύο διαβόητων εμπόρων τέχνης ο Ελληνας αρχαιολόγος δρ Χρήστος Τσιρογιάννης από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Το ερώτημα είναι αν η προέλευση των αρχαίων είναι ελληνική, αν δηλαδή έχουν εξαχθεί παράνομα από τη χώρας οπότε πρέπει να τα διεκδικήσει το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού.
Επικοινωνήσαμε με τον κ. Τσιρογιάννη, ο οποίος μας είπε ότι η οινοχόη είναι αρχαιοελληνική, αλλά δεν αποκλείεται να έχει εξαχθεί παράνομα από την Ιταλία καθώς περιλαμβάνεται στο αρχείο Μέντιτσι. «Η πυξίδα όμως είναι σχεδόν βέβαιο, από την τεχνοτροπία κατασκευής της, ότι μόνο από την Πούλια Ιταλίας μπορεί να προέρχεται». Ωστόσο, «θα άξιζε τον κόπο να είχε ψάξει το υπουργείο Πολιτισμού τα αρχεία Μέντιτσι, Μπεκίνα, Σάιμς-Μιχαηλίδη που διαθέτει και να έχει ταυτίσει τα αρχαία» όπως ευλόγως επισημαίνει ο κ. Τσιρογιάννης που επιτελεί εθελοντικά-πατριωτικά αυτό το ρόλο (το 2008 απολύθηκε από το ΥΠΠΟ, ευτυχώς για τον ίδιο γιατί κάνει ακαδημαϊκή καριέρα ως invited lecturer στο Κέιμπριτζ, διδάσκοντας και στο μεταπτυχιακό Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Μουσειολογίας τη μελέτη του φαινομένου της αρχαιοκαπηλίας).
Οι δύο μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών είχαν θέσει χαμηλές τιμές εκκίνησης για τα δύο αρχαία, πιθανώς γιατί υποπτεύονταν αν δεν γνώριζαν κιόλας την προέλευσή τους. Η δημοπρασία των Κρίστις θα ξεκινούσε με 4.000-6.000 λίρες για την οινοχόη και οι Μπόναμς με 3.000-5.000 λίρες την πυξίδα. Θυμίζουμε πως ο Τζιάκομο Μέντιτσι το 2005 καταδικάστηκε από Ιταλικό δικαστήριο σε οκτώ χρόνια φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο δέκα εκατομμυρίων ευρώ για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων. Εκπρόσωπος των Κρίστις, μετά την απόφαση του οίκου να αποσύρει από την δημοπρασία το αρχαίο, δήλωσε πως αποτελεί μεγάλη προτεραιότητά τους η αντιμετώπιση και η πρόληψη του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων, «γι' αυτό είμαστε ευγνώμονες στην εφημερίδα "Τάιμς" που επέστησε το κλεμμένο αρχαιοελληνικό αντικείμενο στην προσοχή μας, το οποίο όμως πρέπει να σημειώσω ότι κυκλοφορούσε ελεύθερα τα 25 τελευταία χρόνια στη διεθνή αγορά και είχε προσφερθεί σε δύο διεθνείς δημοπρασίες».
Σχετικά με την αρχαία πυξίδα, ο εκπρόσωπος του οίκου Μπόναμς αιτιολόγησε την απόσυρση από τη δημοπρασία λέγοντας: «Την αποσύραμε από τη δημοπρασία γιατί υπήρξαν ερωτηματικά για την προέλευση του αρχαίου. Αυτή είναι η πάγια πολιτική μας όταν δημιουργείται θέμα προέλευσης κάποιου αντικειμένου που είναι για πώληση». Η αλήθεια είναι πως μεγάλα μουσεία και οίκοι δημοπρασιών έχουν πληρώσει τα τελευταία χρόνια πολύ ακριβά το ότι έκαναν στραβά μάτια στα τεκμήρια προέλευσης των αρχαίων. Το Μετροπόλιταν Μουσείο της Νέας Υόρκης είχε αγοράσει αντί 1 εκατομμυρίου δολαρίων τον διάσημο Κρατήρα του Ευφρονίου από τον Μέντιτσι και στη συνέχεια υποχρεώθηκε να τον επιστρέψει στην Ιταλία, μαζί με άλλες είκοσι κλεμμένες αρχαιότητες.
