Η 27χρονη σκηνοθέτις και ηθοποιός Ηλέκτρα Ελληνικιώτη μας μιλά για την παράσταση «Φευγάδα-Εμείς κι οι Έλληνες», που ερευνά την έλλειψη πολιτισμού ως γενεσιουργό αιτία της κρίσης, μέσα από τα ποιήματα της δεύτερης ποιητικής συλλογής του Γιώργου Πρεβεδουράκη, το «Κλέφτικο» και από ...κείμενα του Δημήτρη Δημητριάδη.
Όλοκληρώνοντας τις σπουδές σου στη δραματική σχολή μπήκες πολύ δυναμικά στο θεατρικό στίβο όχι μόνο ως ηθοποιός αλλά και ως σκηνοθέτις. Ποιες παραστάσεις έχεις κάνει μέχρι σήμερα;
Πάντα με ενδιέφερε η σκηνοθεσία. Τελειώνοντας τη Σχολή Θεοδοσιάδη διδάχτηκα την τεχνική των Οπτικών Γωνιών και τη μέθοδο του Tadeshi Suzuki δίπλα στην Ανν Μπόγκαρτ και το SITI Company στη Νέα Υόρκη ενώ παρακολούθησα σεμινάρια των Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ατσούσι Τακενούτσι και άλλων. Μέχρι σήμερα έχω σκηνοθετήσει τις παραστάσεις «Πέφτει η νύχτα στην Αθήνα» (2012, Βρυσάκι ), «Το Ημέρωμα Της Στρίγκλας» (2012-2013, Επί Κολωνώ ), «Το Κλέφτικο: Εμείς κι οι Έλληνες» (2013, Bob Theatre Festival, Bios Basement ) και το «Λαχταράω» της Sarah Kane (2013, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Κάτω χώρος ).
Με ποιο τρόπο συνδιαλέγεται η ποίηση του Γιώργου Πρεβεδουράκη με τα κείμενα του Δημήτρη Δημητριάδη στην παράσταση «Φευγάδα, εμείς κι οι Έλληνες»;
Διάβασα το «Κλέφτικο» του Πρεβεδουράκη και ενθουσιάστηκα από την ποιότητα της γραφής του αλλά και από τα θέματα που πραγματεύεται. Ένιωσα πολύ κοντά στον τρόπο σκέψης του, οι στίχοι του με εκφράζουν απόλυτα. Πολύ πριν βέβαια είχα διαβάσει το «Εμείς οι Έλληνες» του Δημήτρη Δημητριάδη έχοντας διαβάσει και τους δυο ένιωσαν να ενώνονται τα κομμάτια ενός παζλ, με αδιόρατο τρόπο. Στην παράσταση ψάχνουμε να βρούμε τα συμπτώματα της κρίσης και μετά οδηγούμαστε στο τι φταίει. Τα κείμενα του Πρεβεδουράκη και του Δημητριάδη βρίσκονται το ένα απέναντι στο άλλο και φαίνεται πολύ αργότερα πως μιλούν για το ίδιο πράγμα από διαφορετικό σημείο της ιστορίας. Αυτό που θέλουμε εμείς να πούμε είναι ότι ο κάθε άνθρωπος ακούει μέσα του αυτό που θέλει να κάνει. Ξέρει τι πρέπει να κάνει για να χτίσει το μέλλον δημιουργικά. Είναι όμως τόσο μεγάλο το βάρος που προκαλεί η απώλειας μιας εξασφαλισμένης κατάστασης που όλοι απομακρύνονται από τον βασικό στόχο. Ας αμφισβητήσουμε τα πάντα και ας πάρουμε την επικίνδυνη απόφαση να τα καταργήσουμε όλα, ας βουτήξουμε στο μηδέν για να αλλάξει η νοοτροπία μας.
Ο Πρεβεδουράκης συνθέτει το δικό του «Κλέφτικο» στην εξορία, στη «Φευγάδα» της επανάστασης με μια μικρή νοσταλγία για την «πνευματική» πατρίδα που αποχαιρέτησε και την πλειοψηφία της γενιάς του που αναγκαστικά άφησε πίσω, διαλυμένη κι έρημη. Αντιμετωπίζει την αυτοθυσία ως κάτι αναγκαίο - γίνεται το παράδειγμα που θέλει να δώσει. Δεν είναι πια Έλληνας, είναι ένας Κλέφτης. Δεν μπορεί να είναι Έλληνας αφού η Ελλάδα -η Ελλάδα του- είναι σκλαβωμένη. Αν παρέμενε Έλληνας, θα ήταν ταυτόχρονα και σκλάβος. Έτσι, ιδρύει τη δική του Ελλάδα, τη «Φευγάδα», μια Φευγάδα που, όπως δηλώνει και το όνομά της, φεύγει κι απ' τον ίδιο, τον προδίδει κι αυτόν, μια Φευγάδα από την οποία απομακρύνεται κι εκείνος συνεχώς. Αυτοεξορίζεται για να επαναπροσδιοριστεί.
Υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέσαι για το αν βρισκόμαστε εν τω μέσω μιας κρίσης ή αν πλέον ζούμε μια παγιωμένη κατάσταση που θα πρέπει να αποδεχτούμε; Ενδεχομένως η κατάσταση που ζούμε από άποψη χρονικότητας να είναι παγιωμένη στη συνείδηση όμως των ανθρώπων δεν είναι.
Υπάρχει μέσα σου ελπίδα;
Έχω αισιοδοξία. Δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει κάτι ραγδαία προς το καλό. Υπάρχει μια νοοτροπία, ένα καρκίνωμα κουλτούρας κι αυτό πολύ δύσκολα μπορεί να αλλάξει όχι μόνο σε μας, στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Πιστεύω ότι σιγά σιγά θα δημιουργηθούν προδιαγραφές για να οδηγηθούμε προς την ανάπτυξη.
Η ιστορία κάνει κύκλους ή έχει μια γραμμική πορεία;
Ίσως τελικά έχει το σχήμα του μαίανδρου.
Ποια γενιά βλέπεις να αλλάζει τα πράγματα, η δική σου ή η επόμενη;
Για να συμβούν αλλαγές χρειάζεται χρόνος, οπότε δεν πιστεύω ότι η όποια αλλαγή είναι αποτέλεσμα μιας γενιάς. Σίγουρα κάποιες διαδικασίες για να γεννηθούν προδιαγραφές για κάτι καινούργιου έχουν να κάνουν και με τη δική μου γενιά. Οι ραγδαίες αλλαγές έχουν βάθος χρόνου, πριν από μας έχουν κάνει κάποια πράγματα κάποιοι άλλοι και πριν από εκείνους κάποιοι άλλοι. Έχει χαραχτεί μια ολόκληρη διαδρομή από πολλές γενιές . Ακόμα και η κρίση που μας κληροδοτήθηκε είναι, ενδεχομένως, είναι κομμάτι της εξελικτικής διαδικασίας και ίσως είναι μια κατάσταση που θα μας οδηγήσει στη συνειδητότητα. Ίσως ο ρόλος της δικής μου γενιάς να είναι εσχατολογικός, να αφήσει ερείπια. Ας σταματήσει αυτή η κατάσταση, ας σταματήσει η «μαυσολειο-μανία» που δεν παράγει τίποτα.
Ήσουν στο Μέγαρο Μουσικής την ημέρα που ο υπουργός πολιτισμού αιφνιδιάστηκε από την παρέμβαση καλλιτεχνών στο πλαίσιο του συνεδρίου «Χρηματοδοτώντας τη δημιουργικότητα»;
Όχι, είδα τι συνέβη σε βίντεο και οφείλω να πως ήταν η πρώτη πολιτισμένη αντίδραση μετά από καιρό. Όταν έχεις μπροστά σου έναν άνθρωπο που χρησιμοποιεί ξύλινη γλώσσα, όταν βρίσκεσαι απέναντι σε συνδικαλιστικές συμπεριφορές και ακραίες πολιτικές τοποθετήσεις, το γέλιο και η διάθεση συζήτησης γίνονται ένα πολύ όμορφο παράδειγμα. Επαφίεται στο χαρακτήρα του καθενός πως θα μεταφράσει το γέλιο, ο καθένας κάνει τη δική του ανάγνωση.
Θεωρείς ότι χάθηκε μια ευκαιρία από τη στιγμή που δεν ανέβηκε κάποιος από τους καλλιτέχνες να μιλήσει στο βήμα;
Απ’ ότι είδα ζήτησε κάποιος να μιλήσει αλλά δεν του δόθηκε ο λόγος. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πολιτική και στον πολιτισμό, στις μέρες μας. Η πολιτική πραγματεύεται μια επίφαση διαλόγου και ο πολιτισμός ζητάει την ουσία της διαλεκτικής. Κάθε πολιτικός που όλα τα αναγάγει σε πολιτικά παιχνίδια και μικροσυνδικαλισμούς και δεν αναγνωρίζει τα πρόσωπα των ανθρώπων, των καλλιτεχνών, που παράγουν έργο δεν θα δώσει εύκολα το λόγο. Θα ισχυριστεί ότι θέλει διάλογο αλλά δεν θα είναι εκεί για να τον υπηρετήσει.
Τι προτείνεις σε αυτή την περίπτωση;
Να κάνει ο καθένας ότι μπορεί από το μετερίζι του. Χρειάζεται μια καθαρότητα στις προθέσεις και τα εργαλεία. Δεν μπορούμε να βάλουμε στο στόμα μας τα λόγια των πολιτικών, δεν μπορούμε να μιλήσουμε όπως αυτοί. Ο καθένας από το χώρο στο οποίο κινείται θα πρέπει να φροντίσει να εξαλειφθούν οι παθογένειες που τον μαστίζουν. Μετά θα συναντιόμαστε και θα συνδιαλεγόμαστε γιατί οι δουλειές είναι αλληλένδετες. Έτσι μπορεί να ξεκινήσει ένας γόνιμος διάλογος.
Οι καλλιτέχνες παίρνουν θέση απέναντι στα πράγματα μέσα από τη δουλειά τους. Πόσο εύκολο είναι να βρείτε χρήματα για τη δημιουργία παραστάσεων πλέον; Δεν υπάρχουν πια χορηγοί στο θέατρο, όπως δεν υπάρχουν και κρατικές επιχορηγήσεις. Κάνουμε οικονομία σε όλα και προσπαθούμε να βρούμε ανταλλακτικές χορηγίες. Σε ότι με αφορά προσπαθώ να κάνω ένα προγραμματισμό, φροντίζω να βρω το βασικό μπάτζετ για να πληρωθούν οι συντελεστές. Λειτουργούμε συλλογικά και ο καθένας κάνει ότι καλύτερο μπορεί, συμμετέχει μια όλες τους τις δυνάμεις, δεν λειτουργεί διεκπεραιωτικά. Φέτος χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στην ομάδα Bijoux de Kant που μας παραχωρεί το σκηνικό της παράστασης της «Πολιτισμός: μία κοσμική τραγωδία» για να πραγματοποιηθεί η δική μας παράσταση «Φευγάδα, εμείς κι οι Έλληνες». Στο παρελθόν είχα την ευκαιρία να δουλέψω μαζί τους ως βοηθός σκηνοθέτη του Γιάννη Σκουρλέτη και πρέπει να πω πως ήταν μία πολύ γόνιμη περίοδος στη ζωή μου καλλιτεχνικά.
