ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Στον ΝΙΝΟ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ
Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια της Φρανσουάζ Αρντί· έχουν κάτι το θλιβερό, αλλά ταυτόχρονα και μια ζωντάνια
Η σατιρική διάθεση πάνω στην κοινωνία, οι σχέσεις του ζευγαριού αλλά και η σεξουαλικότητα είναι τα βασικά θέματα των ταινιών του Γάλλου σκηνοθέτη Φρανσουά Οζόν. Σε ταινίες όπως ...«Les amants criminelles», «Κάτω από την άμμο», «Η πισίνα», «Το καταφύγιο», «Οκτώ γυναίκες» ο Οζόν έδειξε πως έχει τη δύναμη, τη φαντασία αλλά και την έμπνευση να δώσει ζωή στους διάφορους χαρακτήρες και να δημιουργήσει ακόμη και το σασπένς και το μυστήριο, εκεί που το απαιτούσε το σενάριο.
Η φράση του πως «οι γυναίκες φαντασιώνονται πως είναι πόρνες» που ανέφερε σε συνεντεύξεις του (μαζί κι αυτή που μας έδωσε, στη διάρκεια του φεστιβάλ, ο σκηνοθέτης), προκάλεσε αντιδράσεις από μερίδα των γυναικών στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Κανών, όπου προβλήθηκε η ταινία του «Νέα και όμορφη». Φράση που χρησιμοποιήθηκε εκτός περιεχομένου και που δεν εκφράζει αυτό που ακριβώς εννοούσε ο Οζόν. Στη συνέντευξη ο 46χρονος Οζόν μάς μιλά για τη σύγχρονη νεολαία και τα προβλήματά της, μαζί και τη σεξουαλικότητα, με την οποία καταπιάνεται η ταινία του, αλλά και την επιλογή του πρώην μοντέλου Μαρίν Βαχτ, που ενσαρκώνει την 17χρονη ηρωίδα της ταινίας, η οποία στρέφεται στην πορνεία σε μια προσπάθεια ν' ανακαλύψει την προσωπικότητά της.
- Για την ταινία σας αυτή είχατε υπόψη σας την ταινία «Ωραία της ημέρας» του Μπουνιουέλ;
«Η ταινία του Μπουνιουέλ κινείται περισσότερο στο φανταστικό, είναι περισσότερο ένα είδος παιχνιδιού. Δεν ήθελα να δώσω κανένα φανταστικό τόνο στην ταινία. Η ταινία που με επηρέασε, μπορώ να πω, είναι μια ταινία που είδα όταν ήμουν τινέιτζερ, το "Α nos amours" ("Στους έρωτές μας") του Μορίς Πιαλά, που θεωρώ πως είναι από τις πιο όμορφες ταινίες που γυρίστηκαν με θέμα τους τινέιτζερ και την εφηβεία. Αλλά βλέποντας την ταινία σκέφτεσαι και την "Ωραία της ημέρας". Για το φινάλε μου, πρέπει να πω, είχα δύο επιλογές: ή τη Σάρλοτ Ράμπλινγκ ή την Κατρίν Ντενέβ... (γελά). Με την Ντενέβ όμως θα ήταν πολύ φανερό και δεν θα άρεσε στους κριτικούς».
- Είναι η τέταρτη φορά που χρησιμοποιείτε τη Σάρλοτ Ράμπλινγκ...
Ο Γάλλος σκηνοθέτης Φρανσουά Οζόν με την πρωταγωνίστριά του Μαρίν Βαχτ«Η Σάρλοτ είναι σημαντική στην καριέρα μου. Οταν γυρίσαμε το "Κάτω από την άμμο", η Σάρλοτ ήταν σημαντική εμπειρία. Για μένα ήταν σημαντικό, εδώ, η μάνα και η κόρη να μην έχουν κανένα διάλογο μαζί, ήταν πιο σημαντικό αυτό το κορίτσι να έχει διάλογο με μιαν άλλη γυναίκα. Διάλογο ανάμεσα σε μια πιο νέα και μια πιο μεγάλη γυναίκα. Είναι ένα είδος μεταφοράς της σχέσης με τη μητέρα. Ηταν ωραίο το ότι αυτή η άλλη γυναίκα ήταν η σύζυγος του άντρα που πεθαίνει ενώ κάνει έρωτα με την Ιζαμπέλ. Αισθάνθηκα πως θα ήταν καλύτερο αυτή η γυναίκα να είναι μια μεγάλη ηθοποιός, όπως η Σάρλοτ με την οποία έχω αυτή την ξεχωριστή σχέση».
- Είναι η τρίτη φορά που χρησιμοποιείτε τραγούδια της Φρανσουάζ Αρντί...
Σκηνές από την ταινία «Νέα και όμορφη»«Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια της, έχουν κάτι το θλιβερό, το μελαγχολικό, αλλά ταυτόχρονα έχουν και μια ζωντάνια. Μου αρέσει η αντίθεση αυτή και νομίζω πως αυτά ήταν τέλεια για την ταινία. Δίνουν αυτή την αίσθηση της νιότης αλλά και της ομορφιάς της εφηβικής ηλικίας».
- Η σχέση με τον αδερφό είναι κάπως περίεργη...
- Αλλά συνεχώς κοιτάζει το σώμα της...
«Ναι, αλλά είναι πολύ σέξι. Σ' αυτή την ηλικία μπορεί να ερωτευτείς την αδερφή σου. Δεν σημαίνει πως έχεις και σεξ μαζί της. Την παρουσιάζω έτσι γιατί θεώρησα πως αυτό ήταν σημαντικό για την ταινία. Ηθελα να παρουσιάσω αυτό το κορίτσι σαν ένα μυστήριο. Ηθελα αρχικά να την παρουσιάσω από την πλευρά του αδερφού και μετά να ξεχάσω αυτή την πλευρά, γιατί η αδερφή αποφασίζει να διακόψει αυτή τη συνέργεια. Από τότε που κάνει έρωτα με το νεαρό Γερμανό σταματά να μιλά στον αδερφό της για το σεξ και τις ερωτικές της σχέσεις, γιατί θέλει να τις προστατεύσει. Γι' αυτήν είναι σημαντικό. Γι' αυτό μετά αλλάζω την πλευρά από την οποία βλέπουμε την ταινία».
- Εκτός από το θέμα της ωρίμανσης, θα λέγατε πως η ταινία παρουσιάζει και μια νεολαία πιο ώριμη, πιο τολμηρή από την προηγούμενη;
«Δεν νομίζω πως υπάρχει μεγάλη διαφορά. Το διαφορετικό στη σημερινή νεολαία είναι πως τώρα είναι πιο εύκολο να έχεις σεξουαλική σχέση, με το Ιντερνετ, με τα social media, πατάς ένα πλήκτρο και όλα είναι γρήγορα και εύκολα. Δεν έχουμε όμως αρκετή απόσταση για να γνωρίζουμε αν η σημερινή γενιά είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Προσωπικά αισθάνομαι το ίδιο. Η μόνη θα έλεγα διαφορά είναι αυτή η εμμονή με το χρήμα. Αυτό το κορίτσι ξέρει ακριβώς ποια είναι η τιμή των πραγμάτων. Ζούμε σ' έναν οικονομικό, φιλελεύθερο κόσμο, έναν κόσμο του χρήματος, που τον γνωρίζει η νεολαία, αυτή είναι η μεγάλη διαφορά».
- Αλλά το κορίτσι δεν χρειάζεται τα χρήματα...
Η Μαρίν Βαχτ που ενσαρκώνει τη 17χρονη ηρωίδα της ταινίας«Ναι, αυτό ακριβώς ήθελα να δείξω. Πολύ νωρίς στην ταινία παραμερίζω το θέμα του χρήματος, γιατί το κορίτσι αυτό προέρχεται από εύπορη αστική οικογένεια, δεν χρειάζεται χρήματα».
- Τι είδους έρευνα κάνατε για να δημιουργήσετε αυτό το χαρακτήρα;
«Συνάντησα αρκετούς αστυνομικούς, που είχαν σχέση με τη δίωξη της νεανικής πορνείας που μου αφηγήθηκαν πολλές ιστορίες. Μια αστυνομικίνα μού είπε τη φράση "πουτάνα μια μέρα, πουτάνα για πάντα", που χρησιμοποιώ στην ταινία. Ηταν πολύ κυνική αστυνομικίνα, αλλά επέμενε στη φράση αυτή. Ηταν κάτι το σοκαριστικό, αλλά πήρα τη φράση και έβαλα έναν πελάτη στο αυτοκίνητο να τη λέει. Μου αφηγήθηκε διάφορες ιστορίες, μου ανέφερε πως σε πλούσιες οικογένειες αυτό συμβαίνει συχνά: με νεαρά κορίτσια από οικογένειες όπου συνήθως η θρησκεία παίζει σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα από εβραϊκές οικογένειες. Μου διηγήθηκε μια ιστορία όπου η εβραϊκή οικογένεια έπαθε σοκ όταν ανακάλυψε πως η νεαρή κόρη τους είχε γίνει πόρνη. Μίλησα και με τον ψυχίατρο που παρουσιάζεται στην ταινία. Είναι αληθινός ψυχίατρος, ειδικευμένος στους τινέιτζερ, μου ήταν πολύ χρήσιμος. Μου είπε μάλιστα πως το πρόβλημα με ένα τέτοιο κορίτσι βρίσκεται στη σχέση ανάμεσα στη μητέρα και αυτήν».
- Παρουσιάζετε το κορίτσι να στρέφεται στην πορνεία πολύ εύκολα...
«Μα είναι πολύ εύκολο να γίνει αυτό σήμερα. Νομίζω πως αυτό το κορίτσι δεν έχει αισθήματα, είναι αναισθητοποιημένη. Αν προσέξατε, στη σκηνή όπου χάνει την παρθενιά της, αυτή είναι εκεί αλλά βρίσκεται αλλού. Σαν να μη συμβαίνει σ' αυτήν. Πιστεύω πως είναι η ιστορία ενός κοριτσιού που δεν μπορεί να συνδυάσει τα αισθήματα και την αγάπη με το σεξ. Το κάνει αυτό σαν ένα παιχνίδι».
- Αλλά κάνει μια σύνδεση με τον Ζορζ. Είναι σχέση πατέρα-κόρης;
«Ναι, με τον Ζορζ συνδέεται. Ισως να τον βλέπει και σαν πατέρα. Αλλά βλέπεις αρκετά κορίτσια που θέλουν να κάνουν σεξ με μεγαλύτερους σε ηλικία άντρες. Το κάνει βέβαια και για το χρήμα, ζητά να πληρώνεται, αλλά βασικά, γι' αυτήν, δεν πρόκειται για το χρήμα. Με τον Ζορζ υπάρχει μια τρυφερότητα».
- Ηταν δύσκολα τα γυρίσματα των ερωτικών σκηνών;
«Ηταν αρκετά εύκολα. Οταν γυρίζω ερωτικές σκηνές δεν έχω κανένα πρόβλημα, εξηγώ στους ηθοποιούς μου αυτό που θέλω να δείξω. Είπα στη Μαρίν τι θέλω να δείξω και τι δεν θέλω, τι είναι σημαντικό για μένα. Και προσπαθώ να την πείσω. Η Μαρίν κατάλαβε πολύ καλά αυτό που της ζητούσα. Το γεγονός ότι εργάστηκε ως μοντέλο νομίζω βοήθησε. Αισθάνεται ελεύθερη με το σώμα της και, για να πω την αλήθεια, έχει πολύ όμορφο σώμα. Δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Αντίθετα με μερικές άλλες ηθοποιούς που είναι πολύ δύσκολο όταν εμφανίζονται γυμνές. Το σώμα τους δεν είναι και τόσο τέλειο. Υπήρχε και σεβασμός στη διάρκεια του γυρίσματος. Εξάλλου, χρησιμοποιήσαμε ένα πολύ μικρό συνεργείο».
- Πώς βρήκατε τη Μαρίν Βαχτ;
«Για μένα ήταν μεγάλη πρόκληση να βρω την πρωταγωνίστρια. Συνάντησα πολλά κορίτσια και τους έδωσα να παίξουν τη σκηνή με την αστυνομικίνα. Πολλά απ' αυτά ήταν πολύ καλά, αλλά έδιναν την εντύπωση ότι έπαιζαν σε τηλεοπτικό δράμα. Οταν έφτασε η Μαρίν, κάτι το μαγικό συνέβη. Ηταν τόσο δυνατή, κάτι που για το σκηνοθέτη είναι πολύτιμο. Είχε ένα πολύ εκφραστικό, μυστηριώδες πρόσωπο, αυτό που ζητούσα στην Ιζαμπέλ».
- Κάποια στιγμή αναφέρεται στην ταινία πως η γυναίκα έχει φαντασιώσεις ότι είναι πόρνη. Πιστεύετε πως όλες οι γυναίκες έχουν φαντασιώσεις;
«Δεν είμαι γυναίκα, αλλά πιστεύω πως αρκετές γυναίκες, και όχι μόνο γυναίκες, έχουν τέτοιες φαντασιώσεις. Σοκαριστήκατε; Ορισμένες φορές είναι καλό να είσαι το αντικείμενο του πόθου κάποιου άλλου. Γιατί όχι; Είναι ένα παιχνίδι. Η σεξουαλική πράξη είναι ανάμεσα σε δύο άτομα. Που σημαίνει πως μπορεί να έχεις την εξουσία. Ενώ, στη φαντασίωση, είσαι στην εξουσία κάποιου άλλου. Πρέπει κάποιες γυναίκες να το δοκιμάσουν».
- Στο τελευταίο μέρος τη βλέπουμε να αλλάζει, να θέλει να ζήσει μια φυσιολογική ζωή...
«Ναι, αρχίζει να βγαίνει με ένα αγόρι, θέλει να κάνει κάτι για να ευχαριστήσει τον πατέρα της. Αλλά δεν είναι αυτό που ζητά από τη ζωή. Δεν τον αγαπά, δεν αισθάνεται κάτι το δυνατό γι' αυτόν. Χρειάζεται κάτι το διαφορετικό, δεν ξέρει ακόμη τι, αλλά ξέρει ότι αυτό που κάνει δεν την ικανοποιεί. Η πορνεία ήταν ένα είδος έρευνας, ένα είδος πειράματος για να ανακαλύψει τον εαυτό της».
- Πώς την αντιμετωπίζετε εσείς;
«Δεν ήθελα να κρίνω. Αυτή ήταν η άποψη της ταινίας. Αυτή είναι η πραγματικότητα, αυτά συμβαίνουν. Απλώς προσπάθησα να καταλάβω αυτό το κορίτσι. Η Σάρλοτ Ράμπλινγκ τής λέει στο τέλος: "Τέλος πάντων, τα έκανες όλα αυτά. Δεν σε κρίνω". Είμαι σαν τη Σάρλοτ κι εγώ. Δεν την κρίνω. Μου λένε "μα δεν έχεις κανένα μήνυμα στο τέλος". Αν λοιπόν θέλουν κάποιο μήνυμα, αυτό βρίσκεται στα λόγια της Σάρλοτ».
- Ετσι βλέπετε τη νέα γενιά;
«Νομίζω ότι η ταινία είναι αρκετά αισιόδοξη. Γιατί αυτό το κορίτσι έχει μάθει κάτι. Δεν ξέρω πώς θα είναι η ζωή της μετά, αλλά έχει ανακαλύψει κάτι και τώρα είναι πιο δυνατή».
- Η δική σας εφηβεία πώς ήταν;
«Στην πραγματικότητα ήθελα να μιλήσω για την εφηβεία. Γιατί η εφηβεία που συχνά παρουσίαζε ο γαλλικός κινηματογράφος ήταν πολύ εξιδανικευμένη, υπήρχε σ' αυτήν πολλή νοσταλγία. Δεν βλέπω τη δική μου εφηβεία με νοσταλγία. Ηταν πολύ δύσκολη κι ήθελα να δείξω αυτή τη δυσκολία και στην ταινία. Δεν ήθελα να γυρίσω μια ταινία για την πορνεία. Η Ιζαμπέλ είναι δυνατή και όμορφη, είναι μια ανεξάρτητη κοπέλα. Δεν λέω στις γυναίκες ότι η πορνεία είναι κάτι το ωραίο. Απλώς ήθελα να δείξω την πραγματικότητα. Και πραγματικότητα είναι πως ο ηλικιωμένος άντρας με τον οποίο κάνει έρωτα πεθαίνει».
- Γιατί επιλέξατε αυτό το ποίημα του Ρεμπό; Είναι ο αγαπημένος σας ποιητής;
«Για τους Γάλλους ο Ρεμπό είναι ένας θρύλος. Λατρεύω αυτό το ποίημα. Το μαθαίναμε στο σχολείο. Το χρησιμοποίησα και για να φτιάξω ένα είδος ντοκιμαντέρ, ρώτησα τα παιδιά να μου πουν γιατί τους αρέσει αυτό το τραγούδι. Η σκηνή αυτή δεν ήταν γραμμένη στην ταινία, αλλά ήταν για μένα σημαντικό να μάθω πώς έβλεπαν αυτό το τραγούδι οι νέοι σήμερα. Είναι κάπως αστείο γιατί ο τίτλος του ποιήματος είναι "Δεν είμαστε σοβαροί όταν είμαστε 17 χρόνων", αλλά στην πραγματικότητα η Ιζαμπέλ είναι πολύ σοβαρή. Τα παιδιά είναι πολύ έξυπνα. Πέρασα κι εγώ από αυτό το Λύκειο. Η άποψη ήταν να τοποθετήσω την ταινία σε μια εύπορη μεσοαστική οικογένεια, που ζει σε μια από τις ωραίες περιοχές του Παρισιού. Μια άλλη επίδραση σε μένα ήταν η ταινία "La boum", γύρω από τους έρωτες μιας τινέιτζερ. Εκτυλισσόταν στο ίδιο μέρος. Αυτή είναι και η άποψή μου στην ταινία».
