3 Ιουλ 2017

Μια θεατρική συνάντηση (και) με τους Πυρήνες της Φωτιάς στις φυλακές Κορυδαλλού


Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες των κρατουμένων πρωταγωνιστών της παράστασης "Τρικυμία" που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο...
και η ΕΛΣ στις φυλακές Κορυδαλλού. 





Όταν ο «κανονικός» εκτός φυλακών κόσμος συναντιέται σε μια παράδοξο no mans land με ανθρώπους που έχουν καταδικαστεί με ισόβια.


«Ξέρετε πού θα βρούμε καφέ;». «Αν είστε μόνο οι δυο σας μπορούμε να σας φτιάξουμε φραπέ». Οι αστυνομικοί φρουροί έξω από την πρώτη είσοδο των Φυλακών Κορυδαλλού, στην παράδοξη οδό Σολωμού, όπου σχεδόν εφάπτονται φυλακές και σχολεία, αυτοί που μας ενημέρωναν πριν δυο λεπτά από ποια είσοδο θα μπούμε για την παράσταση στο σωφρονιστικό ίδρυμα (πόσο παρωχημένη, κενή, ψεύτικη ηχεί η ονομασία!) δεν κάνουν πλάκα.

«Μην το πείτε όμως στους άλλους, που θα’ρθούν για την παράσταση ότι φτιάχνουμε καφέ». Συμφωνούμε με νεύματα, κοιτώντας τα ρολόγια μας. Κάνει ζέστη. Σε μισή ώρα ακριβώς ξεκινάει η πολυαναμενόμενη παράσταση της "Τρικυμίας" του Σαίξπηρ, καρπός 8μηνου εργαστηρίου του Εθνικού Θεάτρου και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με 20 κρατούμενους όλων των ηλικιών, ανάμεσά τους και μέλη απ΄τους Πυρήνες της Φωτιάς.

Δυο βήματα δίπλα, στην κεντρική είσοδο των φυλακών Κορυδαλλού, την ώρα που φτάνουμε με τον φραπέ στα χέρια, έχει δημιουργηθεί μποτιλιάρισμα. Δικηγόροι βάζουν τις φωνές και εισβάλλουν με θράσος παρακάμποντας την ουρά, στην οποία περιμένουν υπομονετικά ο Παντελής Βούλγαρης, η Ιωάννα Καρυστιάνη, ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος, η Έλενα Ακρίτα, ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Στάθης Λιβαθινος και ο διευθυντής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης.

Η "Τρικυμία" έχει κινητοποιήσει το σύμπαν. Τα αιτήματα για άδεια εισόδου έσκαγαν βροχή στην αρμόδια υπηρεσία του Κορυδαλλού, επιβεβαιώνουν οι επικεφαλής της, οι οποίοι ελάχιστες ώρες πριν από την παράσταση, με ένα μέιλ-τελεσίγραφο ενημέρωναν αρκετούς από τους επισκέπτες, που είχε εγκριθεί η είσοδός τους, ότι δεν μπορούν τελικά να παραστούν. Ο αριθμός προσκεκλημένων είχε υπερβεί κατά πολύ το προβλεπόμενο όριο. Εξ ου και προστέθηκαν ακόμη δυο παραστάσεις. Στην πρώτη πάντως κόπηκαν εκπαιδευτικοί σε ειδικά σχολεία και πέρασαν τηλεοπτικές περσόνες. «Δεν είναι ζωολογικός κήπος η φυλακή», διαπίστωνε το προφανές, την επομένη, υψηλόβαθμη υπάλληλος μέσα από τον Κορυδαλλό, που βλέποντας τη λίστα όσων «προβιβάστηκαν» θύμωσε. «Είναι ο λόγος που δεν ήρθα να δω και την παράσταση».

Όσοι την είδαν έζησαν μια συγκλονιστική εμπειρία. Όχι γι’ αυτό καθεαυτό το καθαρό θεατρικό γεγονός, παρόλες τις καλές, τις αστείες ή τις συγκινητικές στιγμές του. Ο «κανονικός» εκτός φυλακών κόσμος μπορούσε να συνυπάρξει σε μια παράδοξο no mans land με ανθρώπους που έχουν καταδικαστεί με ισόβια. Εκτός τόπου και χρόνου γίνανε ανθρώπινες, ειλικρινείς συναντήσεις, ανθρώπινες συζητήσεις, καταργώντας κάθε έννοια εγκλεισμού. Μια μικρή βόμβα ελευθερίας εξερράγη ειρηνικά στην καρδιά του σωφρονιστικού ιδρύματος. Μια εικόνα που θα μείνει απ΄την τελευταία βραδιά είναι την ώρα που κρατούμενος-ηθοποιός σηκώνει το κεφάλι και λέει «είχα χρόνια να δω βραδινό ουρανό».

«Πώς είναι η ζωή στον Κορυδαλλό»; ρωτάω τον Κώστα, που πριν ξεκινήσει η παράσταση βρίσκεται καθισμένος στο αυτοσχέδιο ηλεκτρολογείο της, στην άκρη της πράσινης αλάνας μιας ανοιχτωσιάς που έχει γεμίσει αμφιθεατρικά με καρέκλες και κόσμο και μόνο φυλακές δεν θυμίζει. «Άσχημη. Σου στερείται η ελευθερία σου. Είναι και η ρουτίνα. Το πρωί δουλειά. Άμα προσφέρεις εργασία το εκτιμούν, βεβαίως. Αλλά κάθε μέρα τα ίδια. Το θέατρο ήταν μια ανάσα. Δεν θέλει φασαρίες. Θέλω να βγάλω την φυλακή ήρεμα και να πάω σπίτι μου».

«Σ’αρέσει το τατουάζ μου;» με ρωτάει, δείχνοντάς μου το χέρι του, όταν τα ερωτήματα δυσκολεύουν. «’Εντεκα χρόνια ήμουν Βραζιλία. Μην πας μόνη σου εκεί. Μόνο με γκρουπ» με συμβουλεύει.

Μπλεγμένος για υπόθεση ναρκωτικών, αναρωτιέται « γιατί να φάω όμως ισόβια εγώ κι ο Άκης να είναι έξω; Όλα εδώ μέσα είναι χρήμα. Όποιος έχει λεφτά θα καλοπεράσει». Ο ίδιος μοιράζεται εν ηρεμία το κελί του με ακόμη τρία άτομα.

Τον Άκη, μιας και τον ανέφερε, τον έχει δει ποτέ; «Πήγαινα στο κελί του και του έφτιαχνα τα ηλεκτρολογικά».

Αργότερα θα μάθω από κρατούμενο, που δεν παίζει στην παράσταση, ότι υπάρχει και πτέρυγα VIP στον Κορυδαλλό. Τον ρωτάω αν αστειεύεται. Μού απαντά κοφτά: «Οι VIP δεν είναι στα κελιά με τα ζώα!». Μετά την παράσταση το ταχύρρυθμο συνεχίζεται .

«Όταν φέραν τον Ν. για κατοχή ναρκωτικών τον 'βάλαν στην πτέρυγα με τους αλβανούς κακοποιούς, στη Γ, που είναι mixed και με Άραβες. Έπρεπε να πάει στην Α, που είναι οι Έλληνες και είναι οι συνθήκες λίγο καλύτερες».

Στη Β πτέρυγα είναι αυτοί που συντηρούνται με ψυχοτρόπα, στην Ε είναι οι εργαζόμενοι, μάγειρες, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι.

Προσπέρασε την Δ. Εκεί είναι όλες οι φυλές. Στις ΣΤ και Ζ είναι όσοι καταχράστηκαν χρήματα του δημοσίου.

Οι Πυρήνες της Φωτιάς είναι μοιρασμένοι μεταξύ της Α και του παραρτήματος για τις γυναίκες, που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά της Σολωμού, εκεί όπου βρίσκεται και ο Δημήτρης Κουφοντίνας αλλά και η τελευταία σύλληψη για το Noor One.

Μετά από μια περιπλάνηση στο χώρο, κι αφού έχω μάθει ότι «δεν τα βάζεις με το δικαστικό σύστημα, σε τυλίγει σε μια κόλλα χαρτί για το τίποτα», κι ότι στην παράσταση μετέχει ένας μουσικός-κρατούμενος που μοιραζόταν τα ίδια πάλκα με τη Μαρινέλλα και τον Βοσκόπουλο, επιστρέφω στον Κώστα. Τον βρίσκω με δυο λουκανικόπιττες σε αλουνιμόχαρτο. Θέλει να δοκιμάσω τη μαγειρική των κρατουμένων. “Έχουμε πολύ ωραία κουζίνα», σχολιάζει. «Εγώ μια χαρά είμαι στον Κορυδαλλό», συνοψίζει νηφάλια. « Είναι κολέγιο εδώ σε σχέση με άλλες φυλακές» θα μπει στην κουβέντα ο Γ.

Ένα νεανικό ζευγάρι πιασμένοι χέρι χέρι πλησιάζει. Είναι επισκέπτες, είναι κάποιος κρατούμενος. Ο Κώστας με συστήνει στο Σωτήρη, που εκτός από κρατούμενος είναι κι ο ένας από τους δυο διασκευαστές της σαιξπηρικής "Τρικυμίας". Είναι λίγους μήνες φυλακή, αλλά δεν είναι η πρώτη του φορά, μου λέει με μεγάλη άνεση. «Με τι εφόδια έκανες τη διασκευή, έχεις κάποια σχέση με το θέατρο, με τη λογοτεχνία;» ρωτάω . «Διαβάζω λογοτεχνία» απάντησε. Πήραμε τον Σαίξπηρ και τον μπολιάσαμε με την αργκό της φυλακής». Σε λίγα λεπτά θα διαπιστώσω ότι τον μπόλιασαν και με το πολιτικό τους μανιφέστο, περί ανακατανομής του πλούτου. Ο σκηνοθέτης Στρατής Πανούριος τούς έδωσε όλα τα μεγάλα έργα του Σαίξπηρ: Άμλετ, Μάκμπεθ, Ληρ... «Διαλέξαμε την "Τρικυμία" γιατί δεν έχει πολύ βία και εμπεριέχει τη συγχώρεση και τα πραξικοπήματα. Οι κακοί δεν νικάνε κι αναδεικνύεται η υψηλή τέχνη της πολιτικής του Πρόσπερου» εξηγεί ο Σωτήρης.

«Είναι η πρώτη φορά που κάνω θέατρο στη ζωή μου» προσθέτει με έμφαση. «Όλα όμως τα παιδιά που συμμετέχουν στην παράσταση, είχαν μετάσχει στη λέσχη ανάγνωσης ή τη συγγραφή σεναρίου».

«Πώς ήταν η εμπειρία της δημιουργίας της παράστασης;» ρωτάω. «Ήταν ψυχοθεραπεία οι πρόβες. Έπεσε και πολύ γέλιο, στη φάση, ρε φίλε, ξεχνάς τα λόγια και λέγαμε δικά μας. Έχει παίξει πολύ ο αυτοσχεδιασμός».

Οι πρόβες ξεκινήσανε πριν 8 μήνες χαλαρά.«Μια φορά τη βδομάδα, αλλά όσο πλησίαζε η πρεμιέρα πύκνωναν ολοένα».

Πώς περνάει στον Κορυδαλλό;«Φυλακές είναι, περιμένεις να σου πω ότι περνάμε ωραία; Διαλύεται η οικογένεια, η επαγγελματική και η οικονομική φάση σου».

Ο Τάσος, ο Πρόσπερος της "Τρικυμίας", είναι παρά κάτι η ελληνική εκδοχή του Τζόρτζ Κλούνεϊ. Του το λέω, αλλά το ξέρει. «Δεν είχα κανενός είδους βίσμα για να πάρω τον πρώτο ρόλο. Τον πήρα αυτοδίκαια , ήμουνα ο καλύτερος. Σε μια μέρα έμαθα τα λόγια» με βομβαρδίζει με ένα τεράστιο χαμόγελο.

«Άστα αυτά, όλο δικά σου λόγια βάζεις» τον διακόπτει του ένας από του συμπρωταγωνιστές συγκρατούμενους. «Πάρε τη μετάφραση του Ρώτα να δεις αν θα μου ξεφύγει έστω ένα κόμμα» με παροτρύνει. «Θα έρθεις και θα μου ζητάς μετά αυτόγραφο. Εγώ ταυτίστηκα με τον Πρόσπερο, γιατί έχω ζήσει ανάλογη προδοσία από συγγενικό πρόσωπο».

Στον Κορυδαλλό είναι τρία χρόνια. «Κι εδώ, όπως και στην κοινωνία, αν δεν έχεις παρά είσαι πεθαμένος. Εγώ είμαι κάπου στη μέση και προς τα πάνω. Αν έχεις ανθρώπους που σε αγαπούν δεν θέλεις τίποτα. Στη φυλακή γίνεται ξεσκαρτάρισμα μεγάλο. Έχεις 200 τηλέφωνα, τελικά τρία σου μένουν».

Τον ρωτώ για την παράσταση.«Ήταν ένα μαγικό ταξίδι που κράτησε 8 μήνες. Σίγουρα μέσα από αυτό βγήκαμε καλύτεροι άνθρωποι. Ελπίζουμε αυτό το παράδειγμα να γίνει θεσμός και το θέατρο να μπει σε όλες τις φυλακές».

Ο Γιώργος Κουμεντάκης, αυτή η ήρεμη δύναμη, που ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής, την ώρα που πιάναμε θέση για την παράσταση με πληροφορούσε ότι η Λυρική έχει ήδη κλείσει δράσεις για τις φυλακές Χανίων και Δομοκού, που είναι «πολύ δύσκολε». Κι ο διευθυντής όμως του Εθνικού Θεάτρου Στάθης Λιβαθινός, μετά τον χείμαρρο των χειροκροτημάτων κατά την υπόκλιση, δεσμεύτηκε δημόσια: «Θα συνεχίσουμε!»

«Πέρναγε ο χρόνος με τις πρόβες, ευτυχώς. Η φάση ήταν καθαρή ψυχοθεραπεία, όταν κοιμάσαι σε ένα χώρο 2Χ2 μαζί με την τουαλέτα. Αλλά Θα πρεπε όλο αυτό το σύστημα που είναι σήμερα εδώ, οι δημοσιογράφοι, να μας θυμηθεί και όταν δεν έχει παραστάσεις», λέει ο Χ. που συμμετείχε στη Λέσχη Ανάγνωσης και στα σεμινάρια κινηματογράφου με τον Τσεμπερόπουλο, τον Βούλγαρη και τον Σεβαστίκογλου κι όπως με πληροφορεί, «και οι τρεις αντιμετώπιζαν την αμείλικτη κριτική μας».

Αν παρατηρούσε κανείς τον Γ. , που πρωταγωνιστεί στην παράσταση, θα ξεχνούσε ότι είναι ερασιτέχνης και θα σκεφτόταν ότι απέναντί σου είχες έτοιμο ηθοποιό. Έβλεπε θέατρο και όταν ήταν ελεύθερος. Συζητάμε για λογοτεχνία, σινεμά και τέχνη. Είναι μια ποιητική μορφή, αλλά κι ο τρόπος που προσεγγίζει τη ζωή και την κατάστασή του διαπιστώνω πως εμπεριέχουν την ποίηση. Δεν αλλοτριώθηκε μετά από 5 χρόνια φυλακής.«Αυτό που ζήσαμε με την "Τρικυμία" είναι ένα ταξίδι. Παίρνεις κάτι κενό και του δίνεις πρόσωπο» λέει, και συνεχίζει με τα κρυφά μηνύματα και τις αναλύσεις που έκαναν κατά τις δοκιμές.

Ρίχνω μια ματιά στην αυλή που βρισκόμαστε, στην οποία φτάνεις μετά από δυο ελέγχους –στον δεύτερο ακούγανε Μητροπάνο. Αλλά η αληθινή έκπληξη σε περίμενε στην στροφή, για τις τουρκικές τουαλέτες του κοινού. Ένα ενυδρείο με πολύχρωμα ψαράκια ζει δίπλα απ΄τους κρατούμενους.

Στην αυλή, που θυμίζει πλατεία επαρχιακής πόλης ή λαϊκής συνοικίας -αναρωτιέσαι για ποιον προορίζεται υπό κανονικές συνθήκες, αφού οι κρατούμενοι δεν έχουν πρόσβαση εδώ!- συναντά ένα κιόσκι- αναψυκτήριο, στο οποίο κόσμος κάθεται και πίνει καφέ, όπως θα έκανε σε οποιαδήποτε πλατεία του κόσμου. Πηγαδάκια είναι σχηματισμένα παντού. Υπάρχει ηρεμία και χαλαρότητα. Μια γάτα κλαίει. Απ’ τη διπλανή πτέρυγα ακούγεται σαν λυγμός ένας αμανές. Σηκώνω το κεφάλι. Χελιδονάκια πετάνε πάνω από τις φορτωμένες με αγίνωτους ακόμα καρπούς συκιά του κήπου. Υπάρχουν και μουσμουλιές, ένα τέρμα για ποδόσφαιρο, ένα εκκλησάκι- μικρογραφία, και ένα παράταιρο συντριβάνι. Ξαφνικά διαπιστώνω ότι συνυπάρχουμε και με πάπιες.

Ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος, με πληροφορούν, βρίσκεται ένα τοίχο πίσω μας, εκεί που είναι κρεμασμένο το πανό του ΚΕΘΕΑ «Απαντάμε με αλληλεγγύη στη φυλακή, στο δρόμο, στο περιθώριο».

Διψάω. Το λέω. Ένας από τους κρατούμενους δίνει κέρματα σε συγκρατούμενό του να μου φέρει ένα νερό. Αυτές τις ιδιαίτερες ώρες κανένας δεν πιστεύει αληθινά ότι βρισκόμαστε σε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα. Όταν έχει τελειώσει η παράσταση, με τη ζωντανή μουσική, που γεννήθηκε μέσα από αυτοσχεδιασμούς, έχοντας παρελάσει μπροστά από τα μάτια μας αριστοφανικές και μπεκετικές φιγούρες, αλλά και χαρακτήρες που θαρρείς πως βγήκαν από το σινεμά του Τσιώλη ή του Οικονομίδη κι όλοι έχουν τρέξει να συγχαρούν τους ηθοποιούς και μουσικούς (κι εγώ έχω σπεύσει να ζητήσω αυτόγραφο από τον Τάσο), ένα χέρι με τραβάει απαλά. Ενας από τους πιο αθόρυβους τριταγωνιστές της Τρικυμίας μου λέει: «Μην πιστεύεις αυτό που βλέπεις να γίνεται εδώ. Πίσω από τους τοίχους βρίσκεται η αλήθεια».

Στην οδό Σολωμού, τα σχολεία που κοιτάζονται με τις φυλακές κυοφορούν καημούς νεανικούς. «Ήσουν το τελευταίο μου ταξίδι», «Όλγα ή τίποτα». Στο γήπεδο του τένις, ελάχιστα μέτρα από την έξοδο των φυλακών Κορυδαλλού, την ώρα που οι πρωταγωνιστές κρατούμενοι επιστρέφουν στα κελιά τους, συνομήλικοί τους προπονούνται ιδρωμένοι. Η ζωή συνεχίζεται...

Αντιστοιχισμένο περιεχόμενο

Η Ενημέρωση στην Ελλάδα και τoν Κόσμο