Διαγραφή. Σωτηρία και θάνατος. Απόφαση και παραίτηση. Επιλογή και εξαναγκασμός. Σ’ αυτή τη...
δύσκολη ισορροπία κινούνται τα δύο έργα που συνθέτουν το «DELETE – ΔΙΑΓΡΑΦΗ». To «Σοβαρό ατύχημα επιβάτη» της Βάνας Πεφάνη, βραβευμένο μονόπρακτο στο Α’ Εργαστήρι θεατρικής γραφής Εθνικού Θεάτρου, που παρουσιάστηκε πέρσι στο Εθνικό σε μορφή αναλογίου και τα «Θεριά» του Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη.
δύσκολη ισορροπία κινούνται τα δύο έργα που συνθέτουν το «DELETE – ΔΙΑΓΡΑΦΗ». To «Σοβαρό ατύχημα επιβάτη» της Βάνας Πεφάνη, βραβευμένο μονόπρακτο στο Α’ Εργαστήρι θεατρικής γραφής Εθνικού Θεάτρου, που παρουσιάστηκε πέρσι στο Εθνικό σε μορφή αναλογίου και τα «Θεριά» του Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη.
Εμείς μιλήσαμε με τον Κοραή Δαμάτη που σκηνοθετεί την παράσταση αυτή, στην προσπάθειά μας να μάθουμε όσο το δυνατόν περισσότερα.
Μιλήστε μας για την παράσταση «Delete-Διαγραφή». Γνωρίζουμε πως πρόκειται για δύο διαφορετικά μονόπρακτα. Με ποιο τρόπο τα ενσωματώσατε σε μία παράσταση;
Είναι δυo κρίκοι στην ίδια αλυσίδα. Και τα δύο έργα βαδίζουν προς ένα κοινό τόπο καταγγελίας και διαμαρτυρίας αλλά από διαφορετικό δρόμο. Και τα δύο έργα είναι βαθειά πολιτικά. Και το εννοώ το πολιτικά, με την χρήσιμη έννοια του όρου. Ένα ερώτημα που βάζουμε κάθε τόσο φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες, στις παρέες, και στις συζητήσεις μας, είναι: συμμετέχει κανείς στην πολιτική και κοινωνική ζωή της πατρίδας του, -πατρίδα μας πια είναι όλος ο πλανήτης- καταγγέλλοντας το λάθος από όπου κι αν προέρχεται; Ή στέκεται απέναντι φροντίζοντας την πάρτη του, αρνούμενος όποιες υποχρεώσεις, -σαν την, παραφρασμένη στη Δύση, τριμελή γιαπωνέζικη παρέα πιθήκων, με τα χέρια στο στόμα ο ένας, στα αυτιά ο άλλος, στα μάτια ο τρίτος- πιστεύοντας πως το ‘κακό’ έχει βρει μόνο τον γείτονά του και πως δεν θα φτάσει ποτέ σ’ εκείνον; Ερωτήματα που οι περισσότερες απαντήσεις, δυστυχώς, είναι επηρεασμένες από έναν άλλου είδους εκφοβισμό.
Το θέμα που πραγματεύεται η παράσταση είναι το bullying. Στο «Σοβαρό ατύχημα επιβάτη» το bullying γίνεται σε μία έφηβη, ενώ στα «Θεριά» σ’ έναν έφηβο, για διαφορετικούς λόγους. Πόσο σύνηθες είναι το bullying στις μέρες μας και πόσο συχνά συναντάμε τέτοια θύματα στην καθημερινότητα μας;
Πάντα υπήρχε αυτή η ‘‘παιδική μοχθηρία’’ -τη θυμάμαι απ’ το σχολείο- μόνο που τα τελευταία χρόνια, μεγάλος αριθμός εφήβων, κλεισμένοι τις περισσότερες ώρες μέσα σ’ ένα διαμέρισμα, μπροστά σε ένα σωρό οθόνες που όλα τα προσφέρουν κι όλα τα έχουν αντικαταστήσει αυτοί οι μαύροι καθρέφτες, θυμωμένοι κι αυτοί γιατί αυτό δεν είναι η φύση τους, πράττουν τα ανάλογα… Και το πιο Όργουελικό, είναι ότι και τις ώρες που βγαίνουν απ’ τον ‘σφραγισμένο τους χώρο’ για να συναντήσουν φίλους, συμμαθητές, ή τους ερωτικούς τους συντρόφους, παραμένουν ψυχαναγκαστικά συνδεδεμένοι με τον κλειστό τους χώρο, τον διαδικτυακό τους τόπο, τσεκάροντας κάθε στιγμή τα λάικ τους για να σιγουρευτούν πόσοι τους ‘βλέπουνε’, πόσο αγαπητοί είναι, πόσο γαμάτο ήταν αυτό που έγραψαν, για να δείξουν πού βρίσκονται, με ποιόν βρίσκονται, τι ακριβώς κάνουν, τι βλέπουν εκείνη τη στιγμή, ποιος τους βλέπει… και οι εικόνες συνεχίζονται με ασθματικό ρυθμό... Έχω, λοιπόν, την πεποίθηση, ότι αυτός ο καινούργιος τρόπος ζωής, αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την αναίτια επιθετικότητα και γι’ αυτό ίσως συναντάμε στις μέρες μας περισσότερα θύματα από bullying.
Οι άνθρωποι που δέχονται αυτή την βία επάνω τους συνήθως την αποσιωπούν;
Όχι τόσο όσο παλιότερα. Πριν σαράντα, πενήντα χρόνια, όχι μόνο την αποσιωπούσαν, αλλά αν μαθευόταν, την αρνιόντουσαν. Ήταν σαν να σε είχαν σφραγίσει, ένα μόνιμο σημάδι πάνω σου που το έκρυβες με οποιονδήποτε κόστος, με το φόβο μήπως το δουν οι άλλοι και σε αποπέμψουν για αδίκημα όχι που υπέστης, αλλά που έπραξες. Γιατί αυτό το παράδοξο επικρατούσε -και επικρατεί- με τον εκφοβισμό και με την βία, ότι φταίει το θύμα.
Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι το bullying στις μέρες μας βρίσκεται σε έξαρση;
Δεν νομίζω ότι το bullying τώρα βρίσκεται σε έξαρση. Πάντα υπήρχε, και ίσως σε πιο ακραίες μορφές, αλλά με άλλα ονόματα. Πάντα υπήρχε το bullying, ο εκφοβισμός, όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στην οικογένεια, στο στρατό, στη φυλακή, στους χώρους εργασίας, γενικότερα στην κοινωνία και ιδιαίτερα, για πάρα πολλά χρόνια, στο αδύναμο φύλο, στις γυναίκες, και στις μειονότητες. Μειονότητες διαφορετικής φυλής, διαφορετικής θρησκείας, με διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις, ή άτομα με αναπηρίες, ή άνθρωποι με πνευματικές στερήσεις… όλοι εύκολα θύματα στους ‘νταήδες’. Απλώς τώρα η λέξη bullying, χρησιμοποιείται κατά κόρον και καθ’ υπερβολήν, αλλά όχι, δεν ανακαλύψαμε τώρα την πυρίτιδα.
Ποιες οι αντιδράσεις του κοινού μετά το τέλος της παράστασης;
Παραδέχονται την αλήθεια κι αναρωτιούνται τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα… κάτι πιο ομαδικό ίσως, πιο συλλογικές αντιδράσεις, δεν φτάνει ο καθένας μόνος του. Άλλωστε αυτό είναι και το ζητούμενο της παράστασης. Η προτροπή για συμμετοχή. Να μην κάνουμε πως δεν βλέπουμε. Να μην παριστάνουμε ότι δεν ακούσαμε, δεν μάθαμε, δεν είδαμε τις μελανιές στα χέρια του παιδιού της γειτονιά μας, τους μώλωπες στο πρόσωπο της γυναίκας απέναντι… Συμμετοχή. Το κακό, η βία, ο εκφοβισμός, είναι σαν το λάδι, έτσι και χυθεί, τίποτα δεν το σταματάει.
Υπήρξαν περιπτώσεις θεατών που μετά το τέλος της παράστασης σας εκμυστηρεύτηκαν πως υπήρξαν και αυτοί κάποια στιγμή θύματα bullying;
Παρόλο που και σήμερα, δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να το πει κανείς, -υπάρχει, ξέρετε, ακόμα το παράδοξο να νιώθει ενοχές το θύμα κι όχι ό θύτης- δύο περιπτώσεις, μεσήλικων θεατών, μου μίλησαν για το bullying που υπέστησαν, η μία κατά τη διάρκεια του σύντομου γάμου της, και ο άλλος στην διάρκεια της εφηβείας του. Επηρεασμένοι απ’ την παράσταση, μού μίλησαν για τη δική τους εμπειρία, πάρα πολύ απλά, δείχνοντας ανθρώπους που είχαν ‘‘δουλέψει’’ αρκετά πάνω σ’ αυτό και μπορούσαν πια να το διαχειριστούν.
